ÇOCUKLARA PARAYI ÖĞRETEN AKTİVİTELER
Günümüz ekonomi şartlarında çocuklara ekonomiyi öğretmek, tasarruf yapmalarını sağlamak oldukça gereklidir ve zordur da. Ebeveynler çocuklar için her şeyi feda etmeye, ellerindeki parayı onlara harcamak için hazır olsa da aile ekonomisini sağlam temellere kurmak toplum için de gereklidir. Aksi halde ülkenin ekonomik gidişatı da bu durumdan olumsuz yönde etkilenebilir. Çocukların para ve ekonomiye dair bilgi sahibi olması onları geleceğe hazırlarken ev ekonomisine de katkıda bulunmalarına ön ayak olur. Buradaki yazımda çocuklara ekonominin nasıl anlatılacağını açıklamıştım.
Peki çocuklara parayı öğretmek için hangi aktiviteler yapılabilir?
Aşağıda her yaşta alınacak en iyi para dersleri ve her yaş grubuna göre aktiviteler bulunmaktadır:
1) 3-5 Yaş Arası Aktiviteler
Ders: İstediğiniz bir şeyi satın almak için beklemeniz gerekebilir. Çocuğunuza istediği şeyi beklemeyi öğrenmenin ne kadar önemli olduğunu anlatın ve bunu tartışın.
-Üç kavanoz oluşturun ve 1.sini tasarruf, 2.sini harcama ve 3.sünü paylaşım olarak adlandırın. Çocuğunuza verdiğiniz harçlığı kavanozlara eşit olarak bölün. Harcama kavanozunu yiyecek veya çıkartma gibi küçük alışverişlerde kullanmasını sağlayın. Paylaşım kavanozundaki para ihtiyacı olduğunu bildiğiniz birine gidebilir veya bir bağışta bulunabilirsiniz. Tasarruf kavanozu ise alınacak daha pahalı ürünler için ayrılmalıdır (Çocuklara tasarrufu aşılama konusundaki diğer yazıma ulaşmak için tıklayınız.).
-Çocuğunuza kendisi için oyuncak almak gibi bir amaç koymasını sağlayın. Fakat bu oyuncağın aylarca para biriktiremeyeceği kadar pahalı olmadığından emin olun. Çocuğunuzun bir hedef için para biriktirdiğinin farkında olmasını sağlayın ve birikimlerinin sonucunda oyuncağı aldığında tatmin olmasını garantileyin. Çocuğunuzun pahalı bir hedefi varsa, ona makul bir süre içinde ulaşması için çeşitli uygulamalarda bulunablirsiniz. Mesela borç verebilir ve daha sonra verdiğiniz borç için tekrar birikim yapmalarını sağlayabilirsiniz.
-Çocuğunuz tasarruf kavanozuna ne zaman para eklese hedefine ne kadar ulaşması gerektiği ve ne zaman ulaşacağı konusunda onunla konuşun. Bu tip küçük konuşmalar ve aktiviteler onlar için eğlencelidir ve onlara sabretmeyi kalıcı bir şekilde öğretir.
2) 6-10 Yaş Arası Aktiviteler
Ders: Nasıl para harcayacağınız konusunda seçim yapmanız gerekebilir. Paranın bir sonu vardır, bitebilir ve bu nedenle akıllıca seçimler yapmak önemlidir. Çünkü sahip olduğunuz parayı harcadığınızda, harcayacak daha fazla paranız kalmaz.
Bu yaşlardaki çocuğunuza, tasarruf, harcama ve paylaşım kavanozları oluşturarak hedef belirleme gibi aktivitelere uymalarını sağlayabilirsiniz.
-Çocuğunuzu bazı finansal kararlara dahil edin. Mesela, “Markalı bir meyve suyu yerine yerel, taze sıkılmış meyve suyunu seçmenizin sebebini anlatabilirsiniz: "Bu meyve suyu, markalı olana göre 1 TL daha ucuz" diyebilirsiniz. Bununla birlikte bazı ev ihtiyaçlarını (deterjan, yağ gibi) toplu alarak nasıl daha ucuza getirdiğinizi açıklayabilirsiniz. Böylece çocuğunuz gereksiz masraf yapmamayı öğrenir.
-Çocuğunuza herhangi bir markette 5 TL gibi bir miktar para verin ve ne alabilecekleri konusunda kendi başlarına tercih yapmalarını sağlayın. Örneğin, 5 TL ile 1 çikolata alabilirken aynı zamanda 3 adet elma alabiliyorlarsa hangisini almanın daha mantıklı olduğunu onlara düşündürün.
-Alışveriş yaparken, finansal kararlarınızı bir yetişkin olarak nasıl aldığınız hakkında yüksek sesle konuşun. “Bu aldığımız gerçekten ihtiyacımız olan bir şey mi? Yoksa bu aldığımız şey için bu haftaki akşam yemeği planımızı iptal mi etmemiz gerekiyor?" gibi soruları sesli bir şekilde sorabilirsiniz. Aynı zamanda ödünç almayı ve akabinde teşekkür etmeyi öğretmek adına çocuğunuzdan bir şey ödünç almak için izin isteyebilirsiniz.
-Karşılaştırma yapmalarını sağlayın. Mesela “Bu marketteki pirinç bir başka yerde daha ucuza mal olur mu?" gibi sorular sorup çocuğunuzun karar verme yetisini geliştirmesine katkıda bulunabilirsiniz.
3) 11-13 Yaş Arası Aktiviteler
Ders: Kazanılan parayı sadece harcamak değil, aynı zamanda biriktirmek gerekir. Bu yaşta, kısa vadeli hedefler için tasarruf etme fikrinden uzun vadeli hedeflere geçebilirsiniz.
-Birikimin faydalarını çocuğunuza anlatın. Örneğin, “12 yaşından itibaren her ay 50 TL biriktirirse üniversiteyi kazanana kadar (18 yaşına kadar) 3600 TL'ye sahip olacağını anlatabilirsiniz. Bu parayı da eğitimi için harcayabileceğini söyleyebilirsiniz.
-Çocuğunuzun, biriktirdiği oyuncaklardan daha pahalı bir şey için daha uzun vadeli bir hedef belirlemesini sağlayın. Bu yaş grubundaki çocuklar tasarruf yapmaya çalışırlar çünkü çoğunlukla bir şeyler satın almak isterler. Fakat uzun vadeli hedeflerin ne olduğunu ve neleri bırakmak zorunda olduklarını düşünmek bunun iyi bir karar olduğunu gösterir. Örneğin, çocuğunuzun okul çıkışı arkadaşlarıyla PlayStation oynamaya gidiyorsa, oraya verdiği parayı biriktirerek kendisine güzel bir bilgisayar oyunu alabileceğini anlatabilirsiniz.
4) 14-18 Yaş Arası Aktiviteler
Ders: Okulları karşılaştırırken, her bir okulun ne kadara mal olacağını dikkate aldığınızdan emin olun. Öğrenim dışında diğer masrafları da dahil ederken ne kadar maliyeti olduğunu görmek için okulların ne kadar ücret talep ettiklerini onlara gösterin. Eğer devlet okulunda okuyorlarsa yol ve yemek masraflarını, aidatları onlara gösterin.
-Çocuğunuzun üniversite eğitimine her yıl ne kadar katkıda bulunabileceğinizi tartışın. Masrafları erkenden ele almak ve ailenizin bütçesini tartışmak, çocuğunuzla aranızda dürüst bir ilişki kurmanızı sağlayacaktır. Böylece çocuğunuz da gerçeklerin farkında olarak harcama ve birikimlerini ona göre planlayacaktır.
-Çocuğunuza her bir üniversitenin ne kadara mal olacağını, mezunların istihdam olanaklarının ne olduğunu ve eğer o okula giderse mezun olduktan sonra herhangi bir borcu kalıp kalmayacağını araştırarak gelecekteki tercihlerini şimdiden karşılaştırmalarını sağlayın. Herhangi bir yatırımda olduğu gibi, okula yatırılacak parayı ödeyip ödeyemeceğinizi birlikte analiz edin.
-Ek kredileri, bursları ve hibeleri araştırın. Aylık kredi ödemelerini öğrenin ve bunun için ne kadar birikim yapılması gerektiğini konuşun.
5) 18 Yaş ve Üzeri Aktiviteler
Ders: Kredi kartı kullanmanın şartı her ay gelen borcu ödeyebilmek olmalı.
-Kredi kartı borcuna girmek çok kolaydır. Bu da çocuğunuzun kredi kartı borcunu artırabilir ve (varsa) ödediği öğrenci kredisini aynı anda ödemesini güçleştirebilir. Borçlar ödenemezse ilerde araba, ev alımını zorlaştırabilir. Özellikle iş bulma konusunda büyük zorlukların yaşandığı günümüz ekonomik koşullarında borç sahibi olmak hayatı tümden mahvedebilir. Bu nedenle çocuğunuzun kredi kartı kullanımını kontrol altında tutmasını sağlamada onlara örnek olmalısınız.
-Birlikte düşük faizli ve yıllık ücret talep etmeyen bir kredi kartı arayıp başvuruda bulunabilirsiniz. Bununla birlikte kredi kartının aylık limitini gelir seviyenize göre ayarlayıp harcamaları kontrol altında tutabilirsiniz.
-Acil durumlar için para biriktirmenin gerekli olduğunu öğretin. Örneğin, bir afet durumunda ya da ebeveynlerin işsiz kalması durumunda kenarda bir birikimin olmasının önemli olduğunu anlatın. Bunun için ailece her ay kenara bir miktar para koyabilir veya bir banka hesabı açarak birikim yapabilirsiniz.
Çocukların ve ebeveynlerin mutluluğu ve geleceği için aile içinde para konusunda her zaman dürüst olunması ve problemlerin paylaşılması gerekir. Bu aktiviteler de bunu sağlamada oldukça yeterlidir. Aktiviteler uygulama kolaylıklarıyla çocukların gelişimi ve kavrayışı için uygun seviyededir.
Kaynak:
valuesparenting.com