DÜŞEN HİSSELERDE BROKER ve PİYASA YAPICILARININ ROLÜ
Brokerler (aracılar), bir ayı piyasasında hisse senedi düştüğünde para kaybetmezler, çünkü brokerler genellikle satıcılar adına hisse satın almak isteyen bir kişiyi bulan kişilerdir.
Ayrıca eğer hisse satmak istiyorsanız ve sizden satın almak isteyen kimse yoksa bir broker elinizdeki hisseyi sizden satın almak zorunda değildir.
Hisse senetleri bir düşüş dönemine girdiği zaman "herkes" satış yapıyor gibi görünebilir. Fakat bu çok nadir bir durumdur.
"Herkes satıyor" demek genellikle yanlış bir ifadedir, çünkü alım satım işlemleri oldukça düşük fiyatlar üzerinden gerçekleşecek olsa da alım/satım yapan alıcı ve satıcıların olması gerekir. Herkes satacak olsaydı, satıcılar ve alıcılar işlem yapmak istedikleri bir fiyat bulana kadar hisse senedinin (ya da diğer varlıkların) piyasası olmazdı.
Bir hisse düştüğünde, alıcısı olmadığı anlamına gelmez. Borsa, arz ve talep yasalarına uygun olarak çalışır. Daha fazla talep olduğunda, alıcılar mevcut fiyattan daha fazla teklif verecek ve sonuç olarak hisse senedinin fiyatı yükselecektir. Daha fazla arz varsa, satıcılar mevcut fiyattan daha az talep etmek zorunda kalır ve borsa fiyatının düşmesine neden olur.
Her işlem için bir alıcı ve satıcı olmalıdır. Hisse son fiyattan düşmeye devam ediyorsa, hala işlem yapıldığı anlamına gelir. Yani bu da birisinin satış yaptığını ve başka birisinin bu fiyattan satın aldığı anlamına geliyor. Ancak satın alan kişi büyük ihtimalle broker değil. Muhtemelen diğer tüm trader veya yatırımcılar gibi, fiyatın kısa vadede veya uzun vadede kâr elde etme fırsatı sunduğunu düşünen bir kişi.
Bir Hisse Alıcısız Olabilir Mi?
Bir hisse senedinin alıcısının olmaması mümkündür. Fakat bu durum genellikle New York Borsası (NYSE) gibi büyük bir borsada değil, daha küçük işlemlerin görüldüğü borsalarda görülür.
Alıcı olmadığında, hisselerinizi satamazsınız ve diğer yatırımcıların alım ilgisi oluşana kadar hisselerinizle sıkışıp kalırsınız. Bazen birkaç saniye içinde bir alıcı ortaya çıkabilir veya çok az işlem gören borsalarda dakikalar, günler veya haftalarca bir alıcının çıkması beklenebilir. Genellikle bir alıcı hep bulunur ancak alıcı, satıcının istediği fiyattan almak istemeyebilir.
Broker, diğer siparişlerle işlem yapılabilmesi için sizin siparişinizi yalnızca piyasadaki yerine yerleştirir. Aracının kendisi genellikle bir hisse senedi alım satımı talep etmez, bu da alış ve satış kararlarının size bağlı olduğu anlamına gelir. Yani broker aslında bu kararları almanızı ve işlemlerinizi kolaylaştırır diyebiliriz. Bir kurum belli bir hisse senedinin ana kaynağı olarak hareket ediyorsa, hızla azalan hisse senedi fiyatı bu kurumu etkileyecektir. Bunun nedeni, bir aracının aksine, kurumun hisse senedi sahibi olmasıdır. Buna örnek olarak piyasa yapıcılar verilebilir.
Az işlem görülen, küçük borsalardaki hisse senetlerine sahip olan yatırımcılar, alıcı bulmakta zorlanabilir ve bu durum büyük bir sabır gerektirir.
Brokerler ve Piyasa Yapıcılar
Yukarıda tartışıldığı gibi, birçok broker sadece yatırım kolaylaştırıcılarıdır. Emirlerinize ters bir şekilde hareket etmez veya pozisyon almazlar. Piyasa yapıcılarda ise durum farklı. Bir piyasa yapıcı, yatırımın karşı tarafında olabilir ve eğer bir satıcıysanız onlar alıcı olarak hareket edebilirler. Bunun tam tersi olduğu durum da geçerlidir.
Piyasa yapıcılar; birincil piyasa işlemlerinde etkinliği artırmak ve ikincil piyasaların işleyişini kolaylaştırmak amacıyla hazine veya merkez bankalarının, borçlanma senedi ihracı, döviz müdahalesi gibi bir takım finansal işlemlerle ve belli kriterlere göre seçilen banka ve diğer bazı finansal kuruluşlardır.
Piyasa yapıcısı adı altında seçilen kuruluşlar, ikincil piyasalarda aralıksız işlem yapmak, kotasyon vermek, bir ihracın belli bir miktarını satın almak gibi yükümlülüklere sahiptirler.
Türkiye’de uygulanan piyasa yapıcılığı sistemi ile piyasa yapıcısı olan banka veya diğer finansal kurumlara çeşitli haklar tanınmıştır. Bu haklar birincil piyasada sağlanan haklardır. [1]
Aracılık hizmeti sunan bazı firmalar da piyasa yapıcılarıdır. Piyasa yapıcılar yatırımı kolaylaştırmak için oradadırlar. Bu sebeple de büyük borsalarda listelenen hisse senetlerinde alıcı ve satıcılar görürüz. Fakat bu durum piyasa yapıcıların her zaman iyi bir fiyat vereceği anlamını taşımıyor. Aslında baktığımızda piyasaya sadece biraz likidite sağlıyorlar. Bir piyasa yapıcısı bir yatırım işine girdikten sonra, ellerindeki hisse senetlerini alım veya satımla diğer kişilere aktarmaya çalışacak ve bu süreç içerisinde kar elde etmeye çalışacaklardır.
Piyasa yapıcısının sizden bir hisse senedi alıp pozisyonu firmanın envanterine eklemeye veya mevcut envanterlerinden size hisse satmaya karar verebileceği zamanlar da olabilir. Envanter, firmanın yakın vadede alım satım yapabileceği veya uzun vadeli olarak tutabileceği menkul kıymetlerin bir derlemesinden oluşur.
Çoğu yatırımda, aracılar kanal görevi görür. Diğer yatırımcıların elinizdeki hisselerle işlem yapabilmelerini sağlamak için yatırım işlemlerinizi piyasaya taşırlar. Bu, diğer trader ve yatırımcılar veya piyasa yapıcılar da dahil olmak üzere herkesin hissenizle etkileşime girebileceği anlamına gelir.
Piyasa yapıcılar ve diğer yatırımcıların çoğu kar elde edebileceklerini düşündükleri zaman alış yaparlar. Bu da fiyatların alıcıları ikna etmek için olabildiğince düşeceği anlamına gelir.
Kaynaklar:
[1]https://businessht.bloomberght.com/piyasalar/haber/1528767-piyasa-yapicisi-nedir
https://www.investopedia.com/ask/answers/selling-bear-market-does-your-broker-buy-your-shares
https://marketbusinessnews.com/financial-glossary/broker-definition-meaning