SWAP NEDİR?
Swap sözlük anlamıyla takas etmek, değiştirmek demektir. 1 Ekim tarihinde TCMB tarafından uygulamaya geçirilen "bankaların likidite yönetimindeki etkinliğinin artırılması amacıyla kendi bünyesinde döviz karşılığı altın swap piyasası açılıyor" haberiyle birlikte swap teriminin anlamı ve nasıl işlediği konusu da gündeme geldi.
Bu yazımızda sizlere swapın ne demek olduğunu, nasıl hesaplandığını ve önemini açıklayacağız, okumaya devam edin.
SWAP NE ANLAMA GELİR, NASIL HESAPLANIR?
Swap, iki tarafın nakit akışlarını veya borçlarını iki farklı finansal araçtan takas ettiği bir sözleşmedir. Takasların çoğu, hemen hemen her şey olabilmesine rağmen genelde kredi veya tahvil gibi anaparaya dayalı nakit akışını içerir. Her nakit akışı, takasın bir ayağını içermektedir. Bir nakit akışı genellikle sabittir, diğeri değişkendir ve gösterge faiz oranına, değişken döviz kuru ya da endeks fiyatına dayanır.
En yaygın swap türü bir faiz swapıdır. Swaplar borsalarda işlem görmezler ve perakende yatırımcılar genellikle swap işlemi yapmazlar. Bir faiz swapında taraflar, faiz oranı riskine karşı korunmak veya spekülasyon yapmak için sabit anapara miktarına dayanarak nakit akışlarını değiştirirler. Emtia swapları, kararlaştırılmış bir süre boyunca belirlenmiş bir fiyat için Brent Ham petrol noktası gibi değişken bir emtia fiyatının değişimini içerir.
Bir döviz swapında, taraflar farklı para birimlerinde belirtilen borçla ilgili faiz ve anapara ödemelerini paylaşırlar. Faiz oranı takas işleminden farklı olarak, esas tutar farazi bir tutar değildir ama faiz yükümlülükleri ile birlikte bu tutar değiştirilir. Aynı zamanda döviz takasları ülkeler arasında gerçekleşebilir. Örneğin, Çin, Arjantin ile swap işlemi gerçekleştirdi ve Arjantin'in dış rezervlerini dengelemesine yardımcı oldu. ABD Federal Rezervi (FED), Yunanistan borç krizi nedeniyle değer yaratan euroyu dengelemek için 2010 Avrupa mali krizi sırasında Avrupa merkez bankaları ile agresif bir swap stratejisine girmişti.
Genel olarak forex swapı, bir yatırımcının gece boyunca pozisyon alması durumunda kazanılan veya ödenen bir gecelik (veya devir) faizidir. Çoğu zaman, yatırımcının işlem tarihinden itibaren 2 gün içinde satın alınan para birimini teslim alması gerekir. Bununla birlikte, eğer yatırımcı bu pozisyonu devralmayı seçerse, uzlaşma süresini 1 gün uzatabilir. Bu süreç genellikle yatırımcının o gün sahip olduğu pozisyonu o anda sonlandırmasını ve bir sonraki işlem günü için yeni açılış oranına tekrardan tabi olmasını içerir.
Forex yatırımcıları döviz kurlarındaki değişikliklerden para kazanmak isterler. Yani yatırımcılar, para birimlerinin değeri değiştiğinde kâr etmek için alım/satım işlemleri yapmak istediğini gösterir. Ayrıca her forex işlemi borçlanmayı içerir. Bir yatırımcı başka bir ülkenin para birimini almak için bir ülkeden para ödünç almış olur. Bu borçlanma da faizi oluşturur.
SWAP PİYASASI
Çoğu standartlaştırılmış seçenek ve vadeli işlem sözleşmelerden farklı olarak, takaslar borsada işlem görmezler. Bunun yerine swaplar, özel taraflar arasında tezgah üstü (OTC) pazarda işlem gören özelleştirilmiş sözleşmelerdir. OTC piyasasında takaslar gerçekleştiği için, takasta her zaman bir karşı taraf temerrüdü riski vardır.
İlk faiz swapı, 1981'de IBM ile Dünya Bankası arasında gerçekleşti. Ancak, görece yeni bir işlem olmasına rağmen, swap kısa zamanda patladı ve popüler oldu. 1987 yılında, Uluslararası Takas ve Türevleri Derneği (ISDA), swap pazarının toplam 865.6 milyar dolar tutarında bir değere sahip olduğunu bildirdi. Uluslararası Ödemeler Bankası'na (BIS) göre, 2006 yılının ortasında bu rakam 250 trilyon doları aştı. Bu, ABD kamu hisse senedi piyasasının büyüklüğünün 15 katından daha fazladır.
SWAP NEDEN ÖNEMLİDİR?
Faiz swapları, bugüne kadar sunulan en başarılı swap türlerinden biri olmuştur. Bu takas sistemi şirketler, finansal kurumlar ve hükümetler tarafından yaygın olarak kullanılmaktadır. Uluslararası Ödemeler Bankası'na (BIS) göre, tezgah üstü swap piyasası 2009 yılının ikinci yarısında şaşırtıcı bir şekilde 615 trilyon USD'ye ulaşmıştır.
Swap işlemi önemlidir çünkü para kazanmak veya sahip olmak stratejik bir karardır. Faizden kazanmak için, bir yatırımcı alım yapmak için kullandıkları para birimine kıyasla yüksek verimli bir para biriminde uzun pozisyon alabilir. Ödünç alınan para biriminin satın alınan para birimini geride bırakması durumunda, yatırımcı faizini borçlu olacaktır. Faiz ödemesinden kaçınmak için, iş gününün sonunda kapanmak mantıklı olabilir. Öte yandan, eğer bir para birimi iyi performans gösteriyorsa ve yatırımcı performansın devam edeceğini öngörüyorsa swap işlemi takası uzatmanın ve karı artırmanın en iyi yolu olabilir.
SWAP HESAPLAMA
Bir pozisyon gece boyunca açık tutulduğunda swap ücretleri uygulanır. Forex swap ücreti, işlemcinin pozisyonunun uzun veya kısa olmasına göre işlem gören iki para birimi arasındaki fark hesaplanarak belirlenir. Swaptaki iki para birimi arasındaki faiz oranları, yatırımcının alım/satım durumuna bağlı olarak negatif veya pozitif olabilir. Ayrıca swapsız forex işemleri de mevcuttur. Bunlara "islami" veya "swapsız forex" denir.
Peki nasıl hesaplama yapılır? Örnekle açıklayalım:
Swap Uzun (Long) Swap Kısa (Short)
EURTRY: -0.00055 0.00046
--> Bu paritede 1 lot uzun pozisyon olursa gecelik 55 TRY faiz ödenir.
-->Bu paritede 1 lot kısa pozisyon olursa gecelik 46 TRY swap faizi elde edilir.
Yani, ilgili paritede uzun/kısa pozisyonun swap değeri pozisyon büyüklüğü ile çarpılır (burada 1 lot = 100.000 birimdir).
Ayrıca;
EURTRY paritesinde alış yapmak: long (Euro alıp TRY satmak)
EURTRY paritesinde satış yapmak: short (Euro satıp TRY almak) demektir.
Gecelik taşıma maliyetleri, forex ürünlerinde çarşamba gecesi 3 günlük olarak uygulanır. Endekslerde ise cuma akşamı 3 günlük şeklinde kesilir.
Kaynaklar:
investopedia.com
investinganswers.com
blog.scmforex.com