HALKA ARZ NEDİR?

Halka arz, özel bir şirketin hisselerini borsa üzerinden halka sunma sürecini ifade eder. Halka arz edilen şirket, yatırımcıları aracılığıyla sermaye kazanır.

Halka arz edilen bir şirketin payları, Borsa İstanbul'da işlem görmesi için yatırımcılara çağrı ve ilan yoluyla satılmış olur.

Halka Arz Nasıl Çalışır?

Bir şirket halka arz edilmeden önce özel olarak kabul edilir. Şirket özelken, başlarda şirket kurucuları, aile, arkadaşlar, melek yatırımcılar, girişimciler ve profesyonel yatırımcılar dahil olmak üzere nispeten az sayıdaki hissedarların katkılarıyla büyüme gösterir. Yeterince büyüdüğü zaman ise halka açılarak büyüme potansiyelini halka da göstermek isteyecektir. Bu aşamadaki şirket için "unicorn" statüsüne ulaştı denir, yani yaklaşık 1 milyon dolar gibi özel bir değere ulaşmıştır.

Örnek vermek gerekirse, geçtiğimiz günlerde ABD’li mobil oyun şirketi Zynga, Türk oyun şirketi Peak’i 1.8 milyar dolar karşılığında satın almak için anlaşmaya vardığını açıkladı. Anlaşma yaklaşık 900 milyon dolar nakit ve ve 900 milyon dolarlık Zynga hisse senetlerinden oluşuyor. Peak, bu satış işlemiyle Türkiye’nin ilk unicorn girişimi olmayı başardı. [1]

Bununla birlikte, güçlü temelleri ve karlılık potansiyeli kanıtlanmış olan çeşitli değerlerdeki özel şirketler, piyasa rekabetine ve borsada listelenme gereksinimlerini karşılama yeteneklerine bağlı olarak halka arz edilme hakkı kazanabilirler.

Halka arz bir şirket için büyük bir adımdır, çünkü şirket bu sayede çok fazla para kazanma imkanı buluyor. Daha fazla sermaye demek daha fazla büyüme ve genişmeleme demek. Ayrıca artan şeffaflık ve borsada olmanın verdiği güven de şirkete daha iyi fırsatlar sunar.

Halka Arz Süreci

Halka arz edilecek şirket, arz öncesi hazırlıklarını yapmalıdır. Güçlü ve etkin bir ekip sayesinde hazırlık, finansman, koordinasyon gibi süreçlerin yönetimi sağlanmalıdır. Ön hazırlık kısmı tamamlandığında ise öncelikle -Türkiye için konuşmak gerekirse- SPK tarafından görevlendirilmiş bir kurum aracılığıyla sözleşme yapılmalıdır. Aracı kurumla birlikte halka arz edilme süreci ve arz programı düzenlenir. Seçilen aracu kurum aynı zamanda şirketin hisse değerini belirlemek için işlemler yapar ve imzalanması gereken belgeleri sunar.

Hazırlanan belgeyle birlikte onay almak için SPK'ya ve ardından Borsa İstanbul'a başvuru yapılır. Başvuru sonucu, şirketin halka arz edileceğine dair bilgiler sisteme yüklenir. SPK ve Borsa İstanbul, şirketi inceleyip analiz ettikten sonra başvuru belgelerini incelerler. Uygun görülürse SPK tarafından halka arz onaylanır ve dijital ortamda halka arz duyurulur. SPK tarafından belirlenen kurallar, fiyat ve tarih çerçevesinde halka arz süreci başlar. Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP) aracılığıyla erişilen duyurularla birlikte şirket payları Borsa İstanbul'da işlem görmeye başlar. Şirketin borsadaki ilk işlem gününde gong töreni* düzenlenir.

*Gong Töreni: "Borsamız bünyesindeki piyasaların işleme açıldığı, işlem yapanlara ve tüm kamuoyuna her işlem günü işleme başlama saatlerinde gong çalınması suretiyle simgesel olarak ilan edilmektedir. Söz konusu simgesel ilan, başta şirket paylarının ilk defa işlem görmeye başlaması olmak üzere, önemli gün ve olaylarda Borsamız tarafından kutlamaya dönüştürülmekte ve bu amaçla Borsamızda gong törenleri düzenlenmektedir." Borsa İstanbul. [2]

Halka Arzın Avantajları

Bir halka arzın temel amacı, şirketler için sermaye sağlamaktır. Bununla birlikte başka birçok avantaj da bulunur:

+Şirket, sermayeyi artırmak için yatırım yapan kamuoyunun tamamından yatırım alma fırsatına erişir.
+Şirket borsada işlem göreceği için kamuoyu tarafından takip edilebilir hale gelir ve çok daha fazla yatırımcı çekerek satışlarını yükseltebilir. Bir nevi şirketin prestiji atar.
+Üç aylık raporlamanın gerekli olmasıyla birlikte artan şeffaflık, genellikle şirketlerin özel şirketlere kıyasla daha uygun kredi koşullarına sahip olmasında yardımcı olur.

Borsa İstanbul'da ise halka arzın avantajları 7 madde olarak sıralanmış:

- Finansman
- Likidite
- Tanıtım
- Kurumsallaşma
- İkincil halka arz imkanı
- Kredibilite
- Globalleşme [3]

Halka Arzın Dezavantajları

Şirketler halka açılmanın ve potansiyel olarak alternatif stratejileri seçmenin çeşitli dezavantajlarıyla karşılaşabilir. Başlıca dezavantajlar şunlardır:

-Halka arz süreci maliyetli olabilir. Bunun nedeni ise bir şirketin SPK'ya tabi olmasının beraberinde birçok yeni masraf, hesap verme yükümlülüğü ve SPK kurallarına uyma mecburiyeti getirmesidir.
-Şirketin finansal, muhasebe, vergi ve diğer ticari bilgileri şeffaflıkla açıklaması gerekir. Bu açıklamalar sırasında rakiplere yardımcı olabilecek sırlar ve iş yapma yöntemleri kamuyla paylaşılabilir.
-Oy hakkı elde eden ve şirket kararlarını yönetim kurulu aracılığıyla etkin bir şekilde kontrol edebilen yeni hissedarlar olması sebebiyle şirkette kontrol kaybı gibi problemler ortaya çıkabilir.
-Bir şirketin hisse fiyatındaki dalgalanmalar, yönetim için dikkat dağıtıcı bir unsur haline gelebilir. Şirketin asıl finansal durumundan ziyade hisse senedi performansına göre iş yapılmaya başlanabilir.

Risklere rağmen, halka arzların yatırımcıları çekmeye devam etmesi muhtemeldir. Bunun sebebi ise genellikle büyümede geçiş aşamasında olan şirketlerin halka arz edilmesidir. Geçiş aşamasındaki şirketler yatırımcılar için heyecan verici ve ilgi çekicidir. Bu nedenle bir şirket için büyük kazançlara ulaşma ve hatta milyoner olma hayalleri çok caziptir. Sadece şirketlerin şanslarını denemeden önce riskleri anladıklarından emin olmaları gerekir. Yani halka açık hisselere sahip olmak, bir şirket için önemli ölçüde çaba, masraf ve riski göze almasını gerektirir. Özel bir şirket olarak kalmak her zaman bir seçenektir. Şirketler halka açılmak yerine, hisselerinin tamamını satmak için teklif de alabilirler.

Kaynaklar:
[1]http://www.diken.com.tr/turkiyenin-ilk-unicorn-girisimi-oyun-sirketi-peak-1-8-milyar-dolara-satildi
[2]https://www.borsaistanbul.com/sirketler/gong/gong-toreni-hizmeti
[3]https://www.borsaistanbul.com/sirketler/halka-arz-ve-borsada-islem-gorme/pay-piyasasi/halka-arz/halka-arzin-faydalari-halka-arza-hazirlik-ve-halka-arz-surecleri