İŞLETMENİZ İÇİN HANGİ FİNANSMAN SEÇENEĞİ DAHA DOĞRU?
İşletmenizi finanse etmek için doğru kararı vermek adına melek yatırımcılar ve risk sermayedarları arasındaki farklılıkları ve her ikisinin de size neler sunabileceğini bilmeniz gerekir.
Küçük işletmeler ve start-uplar, hırslı girişimcilere birçok fırsat sunan heyecan verici bir ekonomik ortam yaratırlar. Bir işletmenin doğasına ve taleplerine bağlı olarak, sermayeyi çekmenin de birkaç yolu vardır. Bazı girişimler, diğer sermaye kaynaklarını kabul etmeden ya da hazır olmadan önce çevrelerinden ve ailelerinden gelen yatırımlarla işe başlamayı tercih ederler. Bazıları ise kitle kaynak kullanımını denerler veya işletmeleri için kredi başvurusunda bulunurlar. Hatta daha da ileri giderek, melek yatırımcılara ve risk sermayedarlarına da işletmelerine finansman sağlamak için başvuruda bulunabilirler. Melek yatırımcılar ve risk sermayedarları (venture capitalist) arasındaki farkı bilmek, işletmeniz için doğru kararı vermek adına çok önemlidir.
Melek yatırımcılar hakkında detaylı bilgi için buraya tıklayabilirsiniz.
Melek Yatırımcılar ve Risk Sermayedarları
Finansman kaynakları arasında oldukça yaygın olarak başvurulan melek yatırımcılar ve risk sermayedarlarının hem benzerlikleri hem de farkları bulunur. Benzerlikleri arasında;
-Hem melek yatırımcılar hem de risk sermayedarları, yenilikçi ve büyümek isteyen işletmelere hitap ederler.
-Her iki finansman da teknoloji ve bilim gibi zirvedeki sektörlerle ilgilenen şirketleri tercih etme eğilimindedir.
Risk sermayesi (venture capital) ile ilgili bilgi almak için tıklayın.
Bununla birlikte, risk sermayedarları ve melek yatırımcılar arasında birçok farklılık da bulunmaktadır. Bu farkları 5 ana başlık altında inceleyelim:
1.Melek yatırımcılar bireysel çalışırken risk sermayedarları bir şirkete bağlıdır.
Melek yatırımcılar, kişisel paralarıyla yatırım yapan kişilerdir. Bu yatırımcılar, şirkette hak sahibi olma karşılığında yüksek potansiyelli şirketlerden hisse alarak yatırım yapmayı seçen zengin ve etkili kişilerdir. Kendi paralarını yatırdıkları için ve bu nedenle yatırımlarında çeşitli riskler de olabileceği göz önüne alındığında, bir melek yatırımcının işletmede hak sahibi olmasının istenmediği bir durumda o işletmeye yatırım yapması pek mümkün değildir.
Risk sermayedarları ise bir grup profesyonel yatırımcıdan oluşur. Sermayelerinin kaynağı bireyler, şirketler, emeklilik fonları ve vakıflardır. Bu yatırımcılar, grup içindeki sınırlı ortaklardır. Genel ortaklar ise kurucular veya girişimcilerle yakın olan çalışanlardır. Bu kişiler fonun yönetiminden ve şirketin sağlıklı bir şekilde gelişmesini sağlamaktan sorumludurlar.
2. Melek yatırımcılar ve risk sermayedarları farklı miktarlarda yatırım yaparlar.
Bir risk sermayedarı veya melek yatırımcıdan destek almak istiyorsanız, finansal olarak ne sağlayabilecekleri konusunda doğru bir fikre ihtiyacınız olacaktır. Tipik olarak, melek yatırımcılar bireysel birikimleri içinden 25.000 - 100.000 $ arasında bir miktarla yatırım yaparlar. Fakat bazen bu miktar daha az veya çok olabilir.
Melek yatırımcılardan gelen finansal yatırım genellikle daha hızlı bir şekilde gerçekleşse de bireysel birikimleriyle yatırım yaptıkları için sınırlı finansal kaynak sunmak durumunda kalırlar. Bununla birlikte, risk sermayedarlarının bir şirkete yaptığı yatırım 1 milyon doların üzerinde (ortalama 7 milyon dolar) gerçekleşiyor.
3.Risk sermayedarları ve melek yatırımcılarının sorumluluk ve motivasyonları farklıdır.
Melek yatırımcıları finansal destek sunmak için hazırdırlar. Eğer bir işletme talep ederse tavsiye verebilirler ya da işletme sahibini önemli kişilerle tanıştırabilirler. Fakat böyle bir şey yapma zorunlulukları bulunmuyor. İşletmenin talebi ve melek yatırımcıların eğilimlerine bağlı olarak bu tip diyalogların gerçekleşme olasılığı değişmektedir.
Risk sermayedarı ise güçlü rekabet avantajı sağlayan iyi bir ürün veya hizmet, yetenekli bir yönetim ekibi ve geniş bir potansiyel pazar ararlar. Risk sermayedarları yatırım yaptıktan sonra, değer kattıkları başarılı şirketlerin kurulmasına yardımcı olmak onların rolüdür denebilir. Bu bağlamda, bir şirketin stratejik odağını oluşturma, üst yönetime alınacak kişileri belirleme gibi konularda yardımcı olurlar. Aynı zamanda CEO'lara tavsiyelerde de bulunurlar. Tüm bunlar, şirketin daha fazla para kazanmasına ve başarılı olmasına yardımcı olmak içindir.
İlginizi Çekebilir: Yatırımcılar Bir Şirkette Neye Bakar?
4. Melek yatırımcılar sadece yeni kurulmuş/küçük şirketlere yatırım yaparken risk sermayedarları her büyüklükteki şirkete yatırım yapabilir.
Melek yatırımcılar, yeni kurulmuş işletmelere veya start-uplara yoğunlaşarak bu tip şirketlerin piyasaya kolaylıkla giriş yapabilmesi adına finansman sağlarlar. Bir melek yatırımcının sağladığı finansman, bir şirketi kurarken ve işletirken fark gösterebilir.
Risk sermayedarları ise içerisinde bulundukları grubun odak noktasına bağlı olarak start-uplara veya daha gelişmiş ve büyük şirketlere yatırım yaparlar. Eğer bir girişim çok fazla büyüme potansiyeli gösterirse ve iyi bir gelişme vaat ederse, risk sermayedarları bu girişime yatırım yapma konusunda oldukça istekli olacaktır. Bununla birlikte, risk sermayedarları zaman içinde başarısını kanıtlamış ve gelişme gösteren daha büyük şirketlere de yatırım yapma konusunda istekli olurlar.
5. Durum tespiti söz konusu olduğunda her iki finansman kaynağı farklılık gösterir.
Durum tespiti (due dilligence)*, yıllar boyunca melek yatırımcılar için oldukça tartışmalı bir konu olmuştur. Bazı melek yatırımcılar, tüm paranın kendilerine ait olduğu düşünüldüğünde, durum tespitine neredeyse hiç özen göstermezler. Ancak, yapılan çalışmalar, melek yatırımcıların en az 20 saatlerini durum tespitine ayırması durumunda, olumlu bir getiri görme olasılıklarının beş kat daha fazla olduğunu göstermiştir. [1]
*Due Dilligence: "Bir şirketin başka bir şirketi satın alma ya da yatırımcının yatırım yapma sürecinde; şirketin, girişimcinin, iş fikrinin ve pazarın araştırılmasına due diligence(durum tespiti) denir. Due diligence, şirketin mali tablolarının ve hukuki belgelerinin incelenmesi ve inceleme sonunda eksiklerin belirlenmesi ile pazarlığa esas alınacak fiyatın belirlenmesini içeren bir süreci ifade etmektedir." [2].
Risk sermayedarları, ortaklarına karşı sorumlulukları olduğu için bu tip durumlara daha fazla özen gösterirler. Hatta yatırım beklentilerini araştırmak için 50.000 doların üzerinde harcama bile yapabilirler. Yani melek yatırımcılara kıyasla durum tespitinde çok daha titizdirler.
Burada aktarılanlar melek yatırımcılar ve risk sermayedarları arasındaki en temel ve önemli farklardır. Fakat hangisini seçmeniz gerektiği konusu işletmenizin gelişimine bağlıdır. Eğer şirketiniz yeni kurulduysa ve çevreniz ya da aileniz finansal kaynak olarak bir seçenek değilse, melek yatırımcılardan destek almak mantıklı olabilir. İşletmeniz henüz yeni yeni piyasada olduğundan melek yatırımcının sağlayacağı kaynak sizin için yeterli olacaktır. İşletmeniz büyümeye başladığında ve potansiyel yatırımcılarınıza biraz daha güvenlik sağlayabildiğinizde, risk sermayedarları hakkında da düşünmeye başlayabilirsiniz.
Kaynaklar:
[1]Wiltbank, Robert and Boeker, Warren, Returns to Angel Investors in Groups (Kasım 1, 2007). https://ssrn.com/abstract=1028592
[2]https://startuphukuku.com/due-diligence-dd-nedir