ÖZSERMAYE FİNANSMANI NEDİR?
Özsermaye finansmanı (hisse senedi finansmanı), işletmelerin hisse senetlerini satarak sermaye artırmasının en yaygın yollarından birisidir. Bir diğer şekilde, özsermaye finansmanı için yatırımcılardan fon toplama sürecidir de diyebiliriz.
Özsermaye Finansmanı Nasıl Çalışır?
Özsermaye finansmanı ya da diğer adıyla hisse senedi finansmanı, daha çok nakde ihtiyaç duyan girişimler veya büyümek isteyen fakat sermayesi olmayan işletmeler için fon toplamak adına sıklıkla kullanılan bir finansal terimdir. Hisse senedi finansmanı, tipik olarak girişimler için destek olarak veya büyümek isteyen işletmeler için ek sermaye olarak kullanılır.
Bir işletme normalde bu tür bir finansmanı, hisselerini adi hisse senedi* (common stock) şeklinde satarak elde eder, yani şirketin önce kurulmuş olması gerekir. Tipik olarak, her bir hisse şirketin tek bir mülkiyet birimini temsil eder. Örneğin, şirket 1000 adi hisse senedi ihraç etmişse ve X sahibinin 500 hissesi varsa, X sahibi şirketin %50'sine sahiptir. Burada söz konusu olan sahiplik, ilave hisse ihraç edildiğinde azalır.
Adi Hisse Senedi: Şirket sözleşmesinde aksine bir hüküm bulunmayan ve sahiplerine eşit haklar sağlayan hisseler.
Bir diğer örnek:
Murat Bey, firmanın toplam 200.000 hissesi içinden 10.000'ini elde etmek için güçlü bir büyüme potansiyeline sahip olan teknoloji üzerine kurulmuş bir start-up şirketine 500.000 dolar değerinde yatırım yapıyor olsun. Bir yıl sonra ise teknoloji şirketi büyüyor ve ek sermayeye ihtiyaç duyuyor. Firma yönetimi, yeni hisse senedi çıkararak ve nakit karşılığında daha fazla yatırımcıya sahiplik fırsatı vererek fonları yükseltmeye karar veriyor.
Murat Bey, 60.000 hisse fiyatına 300.000 dolar yatırım yapmayı ve böylece 5.000 hisse daha almayı kabul ediyor. Hisse senedi ihracından önce Murat Bey şirketin %5'ini kontrol ediyordu. Hisse senedi finansmanından sonra ise şirketin %7,5'ini kontrol etmeye başlamış oldu.
Hisse senedi finansmanında yatırımcı iştahı, genel olarak finansal ve hisse senedi piyasalarının durumuna göre değişiklik gösterir.
Özsermaye Finansmanının Yatırımcılara Katkısı
Hissedarlar hisse sahipliğinden temettü şeklinde yararlanırlar ve en sonunda hisse senetlerini kar için satarlar. Küçük işletmelere özkaynak finansmanı sağlamadaki yüksek risk göz önüne alındığında, özsermaye yatırımcıları çok yüksek bir getiri oranı bekler. Daha büyük işletmeler ise genellikle farklı finansal hedeflere sahip yatırımcılara hitap etmek için birden fazla hisse senedi sınıfına sahip olmayı tercih ederler. Bu hisselerin fiyatları ise çeşitlilik gösterir. Hisse senetleri genellikle tek bir sahip ya da sahip grubunun şirketi kontrol etmesi için yapılandırılır. Örneğin, Facebook B Sınıfı hisselerinin A Grubu hisselerine göre daha fazla oy hakkı vardır ve Mark Zuckerberg B Grubu hisselerinin büyük bir yüzdesine sahip olması nedeniyle oy kontrolü elinde tutmaktadır. [1]
Yeni işletme sahipleri genellikle kendi fonlarını işletmelerine yatırırlar. Bu fonlar genellikle miras, birikim ve bazen kişisel varlıkların satışından oluşur. Bunlar daha sonra işletme için sermaye finansmanı görevi görür. Bu tip kaynaklara iç kaynaklar diyebiliriz. Ek olarak hisse senedi finansamanının dış kaynakları da mevcuttur. Özetlemek gerekirse [2]:
Melek Yatırımcılar: Bunlar genellikle varlıklı aileler veya küçük işletmelere finansal destek sağlayan işletme sahiplerinin arkadaşlarıdır. Tipik olarak, yatırılan miktar 500.000 $ 'dan azdır, şartlar elverişlidir ve yatırımcı işletmenin yönetimine dahil değildir.
Kitlesel Fonlama: Kitlesel fonlama süreci küçük işletmelere 1.000 dolar kadar küçük miktarlarda finansman sağlamak için büyük melek yatırımcı gruplarının kullanılmasını içerir. Bağışlar, kitlesel fonlama kampanyası oluşturularak genellikle online ortamda gerçekleştirilir.
Girişim Sermayeleri: Girişim sermayesi yatırımcıları, belirli işletmelere fon sağlayan profesyonel yatırımcılardır. Sadece iyi yönetilen ve kendi sektörlerinde güçlü bir rekabet avantajı olan işletmelere yatırım yapma konusunda oldukça seçicidirler. Bu yatırımcılar normalde yatırım yaptıkları şirketleri yönetmede aktif bir rol almakta ısrar ederler ve yatırımlarının getirisini en üst düzeye çıkarmaya çalışırlar. Yatırım tutarları genellikle 1 milyon doların üzerinde olur ve tipik olarak halka arz aracılığıyla özel bir işletmeye yatırım yaparlar. Örneğin, Facebook'un 2012'deki halka arzı tarihin en büyük halka arzlarından biriydi ve Facebook 16 milyar doların üzerinde özsermaye elde etmişti. [3]
Özsermaye Finansmanının Avantajları ve Dezavantajları
Bir işletmede özkaynak finansmanı görevi gören kişisel bir yatırım yapmak genellikle diğer yatırımcıları veya borç verenleri çekmek için gerekli bir hamledir. Küçük bir işletme sahibiyseniz ve kişisel fonlarınızı işletmenizde kullanmaya hazır değilseniz hisse senedi finansmanından yararlanabilirsiniz. Bununla birlikte finansmanın bazı dezavantajları da var. Örneğin, yatırımcılar yönetim kararlarına dahil olmak isteyebilir ve bu da şirkette anlaşmazlıklara yol açabilir. Ek olarak hissedarlara ayrıntılı iş planı ve tahminlerin bir raporunun sunulması gerekecektir. Yani hissedarlara daha fazla vakit ayırmak gerekebilir.
Özel Durumlar
Özsermaye finansmanı süreci, çoğu ülkede yerel veya ulusal menkul kıymetler otoritesi tarafından uygulanan kurallara tabidir. Bunun sebebi, finansman gelirleriyle aniden ortalıktan kaybolan işletme sahiplerinden korunmak içindir. Hisse senedi finansmanın esasları hakkında yatırımcıların fikir sahibi olması için kapsamlı bilgi içeren bir belge sunulur. Bu belge, şirket hakkındaki bilgileri, finansman gelirlerinin nasıl kullanılacağını, risk unsurlarını, finansal tabloları ve diğer önemli detayları açıklar.
Kaynaklar:
[1]https://www.vanityfair.com/news/2019/06/facebook-investors-revolt-against-mark-zuckerberg
[2]https://www.thebalancesmb.com/equity-financing-2947068
[3]https://www.bloomberg.com/news/articles/2012-05-17/facebook-raises-16-billion-in-biggest-technology-ipo-on-record