SWAP TÜRLERİ NELERDİR?
Swap, tarafların nakit akışlarını takas etmek için kullandığı anlaşmalardır. Swaplar, karşılıklı anlaşmaya dayalı sözleşmelerin tasarlanması ve yapılandırılmasında büyük esneklik sunar. Bunun sonucunda birden fazla swap çeşidi ortaya çıkmıştır.
Swap türleri, tarafların anlaşmalarına göre esneklik gösterirler ve birçok popüler türü bulunur. Swap türlerini bilmek, yatırımcılara kolaylık sağlar.
Swap ile ilgili daha fazla okuma yapmak isterseniz buraya tıklayabilirsiniz.
Swap Türleri
1.Faiz Swapları
En popüler swap türü basit faiz oranı swaplarıdır. Bu swap türü, iki tarafın faiz getiren bir yatırım veya kredi için sabit veya değişken nakit akışlarını takas edebilmelerine olanak tanır.
İşletmeler veya kişiler kendilerine uygun olan ve maliyeti yüksek olmayan kredi almak isteyebilirler. Fakat seçilen piyasa her zaman işletmelerin ya da kişilerin beklentilerini karşılamayabilir. Örneğin, bir yatırımcı değişken faizli bir piyasada daha ucuz bir kredi alabilecekken sabit faiz oranlı bir krediyi tercih edebilir. Faiz swapları ise yatırımcının nakit akışlarını istediği gibi değiştirmesini sağlar.
Faiz swapları, çoğu zaman işletmeler tarafından maliyetleri ve faiz riskini düşürme amacıyla kullanılır. Bunu yaparken; sabit faizli nakit akışı değişken faizli nakit akışıyla, değişken faiz ödemesi sabir faiz ödemesi ile değiştirilebilir veya değişken faiz ödemesi farklı para biriminin değişken faizine, sabir faizli nakit akışı farklı para biriminin sabir faizine çevrilebilir.
2.Döviz Swapları
Döviz piyasalarında el değiştiren sermayenin işlem değeri, diğer tüm piyasaları geçer. Döviz swapları, forexte riskten korunma adına etkili yollar sunar.
Türkiye'deki bir şirketin Birleşik Krallık'ta bir iş kurduğunu ve 10 milyon GBP'ye ihtiyacı olduğunu varsayalım. TRYGBP döviz kurunun 0,5 olduğunu varsayarsak, toplam tutar 20 milyon TRY olur. Benzer şekilde, İngiltere merkezli bir şirket Türkiye'de bir fabrika kurmak istiyor ve 20 milyon TRY'ye ihtiyacı var. İngiltere'de bir kredinin maliyeti yabancılar için %10, yerli halk için %6 iken, Türkiye'de yabancılar için %9 ve yerliler için %5 olduğunu varsayalım. Yabancı şirketler için yüksek kredi maliyetinin yanı sıra, prosedürel zorluklar nedeniyle krediyi kolayca almak zor olabilir. Her iki şirketin de yurt içi kredi piyasalarında rekabet avantajı var. Türk firma Türkiye'de 20 milyon TRY tutarında düşük maliyetli bir kredi alabilirken, İngiliz firması Birleşik Krallık'ta 10 milyon GBP'lik düşük maliyetli bir kredi alabilir. Her iki kredinin de altı aylık geri ödemesi bulunuyor. Peki sonra?
Her iki şirket bir döviz swap anlaşması yapar. Başlangıçta, Türk firma İngiliz firmasına 20 milyon TRY veriyor ve 10 milyon GBP alarak her iki firmanın da kendi yabancı topraklarında bir iş kurmasını sağlıyor. Her 6 ayda bir, Türk firma İngiliz firmasına İngiliz kredi faiz ödemesini yapar = (GBP tutarı * faiz oranı * kur) = (10 milyon *% 6 * 0.5) = 300.000 GBP İngiliz firması Türk firmaya ödeme yapar. Türk kredisi için faiz ödemesi = (TRY tutarı * faiz oranı * kur) = (20 milyon *% 5 * 0.5) = 500.000 TRY. Faiz ödemeleri, takas sözleşmesinin sonuna kadar devam eder.
Özetle, taraflar forex oranlarındaki oynaklığa karşı koruma sağlayabilir, iyileştirilmiş borç verme oranlarını güvence altına alırken yabancı sermayeyi de kolaylıkla alabilir.
3.Emtia Swapları
Emtia swap anlaşması genel olarak hammadde kullanan/ hammadde yatırımı yapan kişi veya şirketler arasında yaygındır. Ürün fiyatları emtia fiyatları ile eşzamanlı olarak değişmeyebileceğinden, bitmiş bir üründen elde edilen kâr, emtia fiyatları değişirse zarar görebilir. Emtia swapı, emtia fiyatına bağlı gerçekleşen ödemenin sabit bir oran üzerinden alınmasına olanak tanır.
Örneğin, iki taraf olduğunu düşünelim ve bu iki taraf bir milyon varil ham petrol üzerinde bir emtia swapı yapsın. Taraflardan biri, varil başına 60 USD sabit fiyatla 6 aylık ödemeler yapmayı ve mevcut fiyattan almayı kabul etmiş olur. Diğer taraf da sabit olanı alır ve mevcut fiyatı ödeyecektir.
Ham petrol altı ayın sonunda 62 dolara yükselirse, birinci taraf sabit (60 * 1 milyon dolar) = 60 milyon dolar ödeyecek ve ikinci taraftan değişken (62 * 1 milyon) = 62 milyon dolar alacaktır. Bu senaryodaki net nakit akışı, ikinci taraftan birinci tarafa aktarılan 2 milyon dolardır. Alternatif olarak, ham petrol önümüzdeki altı ay içinde 57 dolara düşerse, birinci taraf ikinci tarafa 3 milyon dolar öder.
Emtia swapları, emtia fiyatlarındaki değişikliklere veya nihai ürün ile hammadde fiyatları arasındaki spreadlerdeki değişikliklere karşı etkili korunma sağlar.
4.Credit Default Swap (CDS)
Credit Default Swap (Kredi Temerrüt Swapı), elinde tahvil gibi bir finansal araç bulunduran kişinin, vade sonu geldiğinde alacağının belirli bir bedel karşılığında ödenmeme riskini ortadan kaldıran finansal enstrümandır.
CDS ile ilgili önceki yazıma bakıp detaylı bilgi alabilirsiniz. CDS Nedir?
5.Total Return Swap (TRS)
Total return swap (toplam getiri swapı), herhangi bir varlığın dönem sonu getirisiyle sabit/değişken faiz oranını takas eder. Bir TRS, toplam getiri ödeyen ile toplam iade alıcısı arasındaki bir sözleşmedir de denebilir. Ödeyen genellikle, üzerinde anlaşmaya varılan menkul kıymetin toplam getirisini alıcıya öder ve karşılığında sabit veya değişken oranlı bir ödeme alır. Mutabık kalınan varlık bir tahvil, endeks, hisse senedi, kredi veya emtia olabilir. Toplam getiri, üretilen tüm geliri ve sermaye kazancını içerir.
Swap anlaşmaları, tarafların ihtiyaçlarını karşılamak adına esnetilebilir ve kolayca özelleştirilebilir. Banka gibi aracılar da dahil olmak üzere her iki tarafın da fayda gördüğü sözleşmeler sunarlar. Fakat yine de yatırımcı ve işletmeler potansiyel risklere karşı daima hazır olmalıdır çünkü swap anlaşmaları genel olarak tezgâh üstü piyasalarda herhangi bir düzenlemeye tabi olmadan gerçekleşir.