TRUMP ve ABARTILI EKONOMİSİ
ABD Başkanı Donald Trump, 12 Kasım’da New York’taki ekonomi hakkında gerçek olduğu kadar kurgusal da olan bir konuşma yaptı.
Trump, Amerikan ekonomisinin durumunu öyle bir abarttı ki, söylediği tüm yanlışları düzeltmek için kalemlerin mürekkepleri bile yetmez. Mesela konuşmasında kızı Ivanka'nın 14 milyon iş sahası yarattığını söyledi. Bir diğer örnek ise Çin'e uyguladığı vergiler hakkında en az 100'üncü kez yalan söylemesi olabilir. Konuşmasında bunlardan daha fazlasını bulabilirsiniz:
Fakat Trump’ın ekonomi hakkındaki anlatımına hâkim olan büyük bir yanlış var. Ona göre başkanlık politikaları ekonominin durumunu belirliyor. Bu Trump’ta hiç doğru değil ve kendisinden önceki başkanlar için de bu durum geçerli değildi.
Trump’ın ekonomi hakkında konuştuğunu duyan herkese bu tip yalanlara aşina. Başkan olmadan önce de söylediği şeyler genellikle yalan yanlış, içi boş şeylerdi. Fakat ne zaman ki bir kez tahtında yükseldi; insanlar iş bulmaya başladı, hisse senetleri yükseldi ve aileler kendilerini güvende hissetmeye başladı. New York'ta;
“Orta sınıfımız eziliyordu... Bu sorunları ekonomiden nasıl uzaklaştırabiliriz biliyordum. Ekonomik refah rekor bir hızda geri dönmeye başladı. Verdiğimiz sözleri yerine getirdik. Amerikan işçilerine ve endüstrisine yapılan saldırıyı sonlandırdık”
demişti.
Gerçekte olanların Trump’ın politikalarıyla pek ilgisi yok, tıpkı Başkan Obama’nın kendisinden önceki politikalarıyla pek ilgisinin olmaması gibi. Ekonomi, 2009'da sona eren son resesyondan bu yana yavaş ama dikkate değer bir şekilde istikrarlı bir iyileşme yaşadı. Trump, milyonlarca yeni iş alanı ve yükselen hisse senetleri konusunda kendisini kahraman olarak gösteriyor fakat Trump'ın göreve gelmesiyle Obama'nın 2017'nin başlarında sona eren ikinci döneminde görülen grafikler birbirlerine yakın görünüyor:
Burada gördüğünüz şey, Trump ve Obama yönetimleri arasında fazla değişmeyen bir ekonomi. Bir şey olursa, Trump'ın altında birkaç önemli trend zayıflıyor. İstihdam Obama’nın ikinci döneminde aylık ortalama 216.000 civarındayken Trump yönetiminde bu sayı 182.000 seviyesine düştü. Üretim faaliyetleri 2009'dan bu yana en düşük faaliyet hızına sahip olduğundan resesyona girdiğini göstermektedir. Reel GSYİH büyümesi 2004'ten bu yana % 3'ü geçmedi. Obama'nın zirvesi 2015'te % 2,9'du. Trump'ın zirvesi ise 2018'de %2.9 idi.
Burada olan, büyük ölçüde hükümet politikalarından bağımsız olarak kendi rotasını yürüten bir iş döngü aslında. Tabii ki birkaç istisnası var. Federal Rezerv'in (Fed) uyguladığı para politikası Obama’nın başkanlığının çoğu kısmında aşırı derecede uyarıcıydı. Trump yönetiminde kemerler biraz daha sıkıldı ama Fed son zamanlarda biraz daha rahat. Obama ekonomisi olağanüstü düşük faiz oranları olmasaydı çok daha zayıf olabilirdi. Trump ekonomisi, destekçilerin büyümeyi artıracağını belirttiği 2017 vergi indirim yasasından benzer bir yardım alıyor.
Obama’daki güçlü parasal teşvikin ve Trump’taki mali teşvikin büyümeyi %3’ün üzerine çıkaramadığını görüyoruz. Muhtemelen ekonomideki yapısal problemler nedeniyle - gelir eşitsizliğinin artması, yaşlanan nüfus, çalışma çağındaki erkek sayısının azalması - bir politika müdahalesi gerekiyor fakat hiçbir yönetim bu sorunlara değinmiyor.
Trump’ın ekonomideki övgülerinin/abartılarının ironisi, Trump politikasının ekonomiyi gerçekten etkiliyor olmasıdır - hem de en kötü şekilde. Trump’ın Çin’le olan ticaret savaşı birçok CEO için en büyük ekonomik endişe kaynağı ve üretimdeki düşüşe ve işletme harcamalarındaki alışılmadık bir gerileme ile bu olay aynı zamana denk geldi. Yanlışlar ve abartılar Trump’ın ekonomi programına o kadar yapışmış durumda ki, ticaret savaşının yol açtığı zararı bile kendisi kabul etmeyi reddediyor. Yani bundan bu sorunu düzeltemeyeceği sonucunu çıkarabiliriz. Hatta işin içinden çıkamazsa muhtemelen Obama'yı bile suçlayabilir. Hep birlikte göreceğiz.
Kaynak:
finance.yahoo.com