BEDELSİZ SERMAYE ARTIRIMI NEDİR?
Bedelsiz sermaye artırımı, şirketlerin sahip oldukları iç kaynaklarını kullanarak yatırımcılarına bedelsiz şekilde hisse vermesidir. Bu iç kaynaklar arasında temettü, emisyon primi, duran varlık karları, yedek akçe vb. bulunur. Bedelsiz sermaye artırımı sonucunda oluşacak olan yeni hisseler için yatırımcılardan herhangi bir bedel talep edilmez.
Bedelsiz sermaye artırımı bir çeşit hisse senedi bölünmesidir. Hisse senedi bölünmesi bedelli ve bedelsiz olarak gerçekleşir. Bu makalede bedelsiz kısmını ele alacağım.
Bedelsiz Sermaye Artırımı Ne Demektir?
Bedelsiz sermaye artırımı, şirketlerin kendi iç kaynaklarını kullanarak yapmış oldukları ve ortaklarından herhangi bir bedel istemeden hisse senedi dağıttıkları bir sermaye artırımıdır. Bu sermaye artırımı şirketler için finansman sağlamaz fakat bazı sebepler şirketleri bedelsiz sermaye artırımı yapmaya teşvik eder. Örneğin, duran varlık karlarından elde edilen sermaye artırımlarıyla şirket vergi avantajına sahip olabilir veya enflasyon nedeniyle şirket sermayesi kritik bir seviyeye gerilediyse sermayeyi ayaklandırmak adına bedelsiz sermaye artırımı uygulanabilir.
Bu uygulama, şirketlerin piyasa değerleri üzerinde bir etkide bulunmaz. Fakat bunun hisse senedi fiyatları üzerindeki etkisi genel olarak tartışmalı bir konu. Genel kanı, sermaye artırımı haberinin çıkmasıyla uygulandığı günler arasında hisse fiyatlarının olumlu etkilendiği, fakat ardından fiyatların düşük performans göstermeye meyilli olduğu yönündedir.
İlginizi Çekebilir: Şirketler Neden Hisse Senetlerini Geri Alır?
Bedelsiz Sermaye Artırımının Özellikleri
Bedelsiz sermaye artırımına dair bazı önemli noktalar bulunur. Bunlar:
-Şirketler sahip oldukları ortaklarına sermaye artırımı oranı dahilinde karşılıksız şekilde hisse verir.
-Şirketin özsermayesi değişmez.
-Artırım sonucunda şirketin piyasa değeri değişmez. Piyasa değerinin değişmemesi için sermaye artırımı yapıldığında hisse senedinin fiyatında düzenleme yapılır.
Hisse Senedi Fiyatı Düzenlemesi
Bunu bir örnekle açıklayalım:
A şirketinin 200 milyon TL (nominal) ödenmiş sermayesi, 300 milyon TL özsermayesi, 600 milyon TL piyasa değeri olduğunu varsayalım.
A şirketinin hisse fiyatını hesaplayalım:
Piyasa değeri (600 mn TL) / Nominal sermaye (200 mn TL) = 3 TL.
A şirketi kendi iç kaynaklarından %50 oranında bedelsiz sermaye artırımı yapmak istiyor olsun. Bu durumda şirketin ödenmiş sermayesi 200 milyondan 300 milyona çıkar. Ayrıca şirket her bir ortağına eldeki her 10 lot için, ücretsiz şekilde 5 lot hisse dağıtır. Hisse bölünmesi gerçekleştiğinde, A hissesinin açılış fiyatı 3/(1 + 0.5) = 2 TL olur. A şirketinin piyasa değeri 300 x 2 = 600 mn TL olarak bulunur, yani piyasa değeri sabittir.
Bedelsiz Sermaye Artırımının Nedenleri
Hisse Senedinin Likiditesini Yükseltmek: Hisse bölünmesinin sebeplerinden ilki likiditeyi artırmaktır. Bazı hisselerin değeri belli bir zaman sonra likiditesini kaybedebilir ve alım/satım işlemleri zorlaşabilir. Bedelsiz sermaye artırımı ise şirketlerin ihtiyacı olan likiditeyi kolaylıkla sağlar.
Bunu yapmayan bazı istisna şirketler de var. Örneğin, Warren Buffett'nin Berkshire Hathaway şirketi hiçbir zaman hisse bölünmesi uygulamasına gitmemiştir. Hisselerinin fiyatı dudak uçuklatan fiyatlara çıksa bile sermaye artırımını hiç düşünmeyen Buffett, şirketi için kısa vadeli değil uzun vadeli ortaklar aradığını sürekli dile getirmiştir. Şirketin şu andaki profili uzun vadeli ve kalıcı yatırımcılardan oluşuyor.
Hisse Senedinin Değerini Yükseltmek: Yukarıda bahsettiğim gibi, bedelsiz sermaye artırımının duyurulduğu gün ve uygulandığı gün arasında genellikle hisse senedinin değeri yükseliyor. Küçük yatırımcılar veya amatör yatırımcılar çoğunlukla ellerindeki hisselerin çoğalacağını ve daha çok kazanacaklarını düşmeye meyilli oluyorlar. Yani hisse senedinin değerinin yükselmesinin sebebi büyük çoğunlukla küçük yatırımcılardan kaynaklı. Sermaye artırımının gerçekleştiği günün ertesinde ise hisse değerinde düşüş oluyor.
Vergi Avantajlarından Yararlanmak: Şirketler birikmiş olan bazı gelirlerini (emisyon primi, yedekler, varlık satışları vb. özsermaye gelirleri) sermayeye dönüştürmek ve kullanılabilir hale getirmektir. Sermaye artırımı ile şirketler çeşitli vergi avantajlarından faydalanarak sermayelerini artırabiliyorlar.
Enflasyondan Korunmak: Şirketler, enflasyon karşısında düşen sermayelerini toparlayabilmek için sermaye artırımına giderek şirket kaynaklarını güncelleyebilir ve sermayelerini toparlayabilirler.