ENFLASYON NEDİR?
ENFLASYON NE DEMEKTİR ve BİZİ NASIL ETKİLER?
Enflasyon, bir ekonomideki seçilmiş mal ve hizmetlerin ortalama fiyat seviyesinin belli bir süre içinde arttığını gösteren niceliksel bir ölçümdür. Genellikle yüzde olarak ifade edilen enflasyon, bir ülkenin para biriminin alım gücünde bir düşüş olduğunu gösterir. Bu alım gücü kaybı, halkın genel yaşam maliyetini etkileyerek ekonomik büyümede yavaşlamaya neden olur. Ekonomistler arasındaki görüş, bir ülkenin para arzındaki büyümenin ekonomik büyümeyi geride bırakması durumunda sürekli enflasyonun gerçekleştiği yönünde.
Bununla mücadele etmek için de merkez bankası gibi bir para otoritesi enflasyonu izin verilen sınırlar içinde tutup ekonominin sorunsuz bir şekilde ilerlemesini sağlamak adına gereken tedbirleri almakla yükümlüdür.
ENFLASYON ORANI NEDİR, NASIL HESAPLANIR?
Enflasyon, dikkate alınan mal ve hizmet türlerine bağlı olarak çeşitli şekillerde ölçülür ve enflasyon oranı % 0'ın altına düştüğünde mal ve hizmet fiyatlarında meydana gelen genel bir düşüşe işaret eden deflasyonun tersidir.
Enflasyon bireysel bakış açısına bağlı olarak pozitif veya negatif olarak görülebilir. Maddi varlıklar, mülk veya hissesi olanlar, varlıklarının değerini yükselten bir enflasyon oranı görmek isteyebilirler. Bazı kişiler ise varlıklarının değerini düşürdüğünden enflasyondan pek de hoşlanmayabilir. İdeal olarak, harcamanın tasarruf yerine bir dereceye kadar teşvik edilmesi ve böylece ekonomik büyümenin beslenmesi için optimum bir enflasyon oranı belirlenmesi gerekmektedir.
ENFLASYONUN NEDENLERİ
Peki ekonomide enflasyonun tam olarak sebebi nedir? Bunun, ancak hepsi enflasyonda rol oynayan çeşitli teoriler var.
Bunlardak ilki para arzıdır. Bu teoriye göre enflasyon temel olarak ekonomik büyümeyi geride bırakan para arzındaki artıştan kaynaklanmaktadır.
FED, ekonominin büyüme oranından daha yüksek bir oranda dolaşım içine daha fazla para koymaya karar verdiğinde, temel para biriminin değerinin değişen kamu algısı nedeniyle paranın değeri düşebilir. Sonuç olarak, bu devalüasyon, her bir para biriminin şimdi daha düşük değere sahip olması nedeniyle fiyatları yükselmeye zorlayacaktır. FED ile ilgili detaylı bilgi almak için tıklayınız.
Bir hükümet yeni para basmaya karar verdiğinde, esasen hali hazırda dolaşımda olan paranın değerini düşürür. Artan bir para arzının olumsuz etkilerine bakmanın daha makroekonomik bir yolu, bir ekonomide aynı miktarda malın peşinden koşan daha fazla doların olması ve bu da kaçınılmaz olarak artan talebe ve dolayısıyla daha yüksek fiyatlara yol açacak olmasıdır.
Diğer bir teori ise ulusal borçlardır. Bir ülkenin borcu arttıkça, hükümetin iki seçeneği kalır; ya vergileri artıracaktır ya da borçları ödemek için daha fazla para basmaları gerekecektir.
Bu durumda vergilerdeki artış, işletmelerin artan kurumlar vergisi oranını dengelemek için fiyatlarını yükselterek tepki vermesine neden olacaktır. Alternatif olarak, hükümet ikinci seçeneği seçerse, daha fazla para basmak doğrudan para arzındaki bir artışa yol açacaktır, bu da para biriminin devalüasyonuna ve fiyatların yükselmesine neden olacaktır.
En çok tutulan teorilerden bir diğeri ise döviz kurlarının etkisidir. Dış pazarların varlığına olan ihtiyacın artması enflasyonu kötüleştirebilir. Günlük yaşantımızda döviz kurları biz tüketicileri pek ilgilendirmiyor gibi görünse de giderek büyüyen küresel ekonomide döviz kurları enflasyon oranlarını belirlemede oldukça önemli bir yere sahip.
Örnekle açıklamak gerekirse, döviz kuru Türk lirası diğer yabancı para birimlerine göre daha düşük seviyedeyse/daha az değerliyse bu durumda yabancı ürün ve mallar Türkiye'ye daha pahalı bir şekilde girecektir. Ters orantılı şekilde de Türkiye'den giden mal ve ürünler yabancı ülkelere daha ucuza gidecektir.
Güncel döviz fiyatları için buraya tıklayabilirsiniz.
Beğensek de beğenmesek de enflasyon hayatımızın bir gerçeğidir. Enflasyonun uzun vadeli tasarruflar üzerindeki etkilerini göz ardı etmek, muhtemelen birçok yatırımcının yaptığı en büyük hatalardan birisidir. Enflasyonun zararlı sebeplerini ve etkilerini anlamak, riskleri azaltmak için uzun vadeli kararlar almanın ilk adımıdır.
Kaynaklar:
https://www.investopedia.com/terms/i/inflation.asp
https://www.moneycrashers.com/what-is-inflation-definition-causes-inflation-rate/