FİNANSAL RİSK NEDİR?

İşletmelerin veya kişilerin para veya değerli varlıklarını kaybetme olasılığı finansal risktir.

Finansal piyasalar için konuşmak gerekirse alım/satım yapıldığı zaman parayı kaybetme olasılığı finansal risktir diyebiliriz. Potansiyel riskler oldukça fazladır ve bu nedenle çoğu analist, riskleri 4 ana kategoriye ayırır:

-Piyasa Riski
-Likidite Riski
-Kredi Riski
-Operasyonel Risk

Risk, herhangi bir finansal işlemde oldukça olağandır. Eğer gelirlerinizi yüksek tutmak istiyorsanız iyi bir risk yönetimi yaparak olası riskleri olabildiğince engellemeli ve gelir kaybınızı en düşük seviyeye getirmelisiniz. Bu nedenle iyi bir risk yönetimi oldukça önemlidir. Sağlam bir risk yönetimi ile karşılaşabileceğiniz olumsuzlukları önceden tespit edebilir ve para kaybından kaçınacak şekilde tedbir alabilirsiniz.

Finansal Risk Kategorileri

a)Piyasa Riski

İşletmeler için piyasa riski, işletmenin faaliyet gösterdiği piyasadan kaynaklı herhangi bir risktir. Örneğin, giyim mağazanız varsa, müşterilerin çevrimiçi alışveriş yapma eğilimi bir piyasa riski olacaktır. Çevrimiçi tüketicilere hizmet etmek için adapte olan işletmelerin hayatta kalma şansı, çevrimdışı iş modeline bağlı olan işletmelerden çok daha iyidir. Daha genel olarak ve hangi sektörde olursanız olun, her işletme rakiplerin önüne geçme riskini taşır. Tüketici trendlerine ve fiyatlandırma taleplerine uymazsanız, piyasa payınızı kaybedebilirsiniz.

İşletmeler dışında piyasa riski, bir varlığın fiyatının oynaklığıyla ilişkilidir. Bir varlık alan yatırımcı, piyasa riskine maruz kalır çünkü volatilite fiyatları dalgalandırır. Burada doğrudan bir piyasa riski görüyoruz. Bununla birlikte dolaylı yoldan da yatırımcılar piyasa riskine maruz kalabilirler. Örneğin, faiz oranlarının değişiklik gösterdiği piyasalarda hisse senetleri faiz oranlarından dolaylı olarak etikenebilirler. Bu da bir çeşit risktir.

b)Likidite Riski

Fon riski olarak da bilinen bu kategori, varlık satmaya veya fon toplamaya çalışırken karşılaştığınız tüm riskleri kapsar. Hızlı bir şekilde nakit elde etmenizin önünde bir engel varsa bu engel likidite riski olarak tanımlanır. Örneğin, mevsimlik bir iş, sezon dışında önemli likidite sıkıntısı yaşayabilir. Potansiyel likidite riskini karşılayacak yeterli miktarda nakit sahibi olup olmadığınız önemlidir. Örneğin, nakit için elinizde bulunan bazı varlıkları anında elden çıkarıp likidite ihtiyacınızı karşılayabilecek imkanınız var mı? Böyle bir durumda ne kadar çabuk nakit elde edebilirsiniz? Bu soruları sormak önemli.

Likidite riski ayrıca kur riski ve faiz oranı riskini de içermektedir. Döviz kuru veya faiz oranları aniden değişirse nakit akışı da bundan etkilenecektir.

c)Kredi Riski

Kredi riski, birisinin sözleşme koşullarına göre işlem yapmaması nedeniyle para kaybetme olasılığınızdır. Örneğin, müşterilere 30 günlük ödeme koşuluyla mal gönderiyorsanız ve müşteri faturayı zamanında ödemiyorsa ya da hiç ödemiyorsa kredi riski oluşur. İşletmeler, ödenecek hesaplarını karşılamak için yeterli miktarda nakit rezervi bulundurmalıdırlar. Aksi halde ciddi nakit akışı sorunları yaşarlar.

Tarihsel olarak dünyaya baktığımızda, en kötü ekonomik krizler kredi riski nedeniyle ortaya çıkmıştır. Büyüh Buhran yaşandığında kredi riski tüm dünyayı etkilemişti.

d)Operasyonel Risk

Operasyonel risk, bir işletmenin günlük operasyonlarında karşılaşabileceği tüm riskleri içerir. Personel çıkarmalar, hırsızlık, dolandırıcılık, davalar, gerçekçi olmayan finansal göstergeler, kötü bütçe yönetimi ve yanlış pazarlama planları doğru bir şekilde ele alınmazsa karlılık için risk oluşturabilir. Böyle durumlarda şirketler operasyonel riskleri minimize etmek için düzenli denetim yapması, uygun prosedürleri uygulaması, güvenilir ve sağlam bir iç denetim mekanizmasına sahip olması gerekir. İç yönetimin yanında dış faktörler de dolaylı olarak operasyonel risk unsuru olabilir. Bu faktörler arasında doğal afetler bulunuyor.

Finansal Risk Yönetimi Nedir?

Finansal risk yönetimi, işletmenizin şimdi veya gelecekte karşılaşabileceği finansal riskleri anlama ve yönetme sürecidir. Finansal risk yönetimi, bir işletme veya firmanın beklenen veya mevcut finansal tehditleri, gelir kesintisini durdurabilecek iyi bir stratejik plan ile ele alınması ve yönetmesidir. Finansal risk yöneticileri sadece bir işletmenin karşılaşabileceği riskleri tahmin etmekle kalmaz, aynı zamanda olası çözümleri de sunar ve bu çözümleri uygulayarak durum değerlendirmesi yapar. Ancak, finansal risk yönetim planı bir firmayı tüm finansal kayıplardan ve olası risklerden korumaz. Bazı riskler beklenirken, diğerleri sahne arkasından beklenmedik veya hızlı bir şekilde ortaya çıkabilir.

Herhangi bir finansal risk yönetimi stratejisinin anahtarı eylem planıdır. Bunlar, işletmenizin daha fazla risk almamasını sağlamak için kullanacağı uygulamalar, prosedürler ve politikalardır.

-> Finansal risk yönetimi sürecindeki aşamalardan bazıları şunlardır:

Risk unsurlarını belirleme: Risk yönetimi, finansal riskleri ve bunların kaynaklarını veya nedenlerini belirleyerek işe başlar. Risk yönetimi için en iyi başlangıç noktası şirketin bilançosudur. Bu, şirketin karşı karşıya olduğu borç, likidite, kur riski, faiz oranı riski ve emtia fiyatlarındaki kırılganlığın anlık bir görüntüsünü sunar. Gelir ve nakit akışlarının zaman içinde nasıl dalgalandığını ve bunun kurumun risk profili üzerindeki etkisini görmek için gelir ve nakit akış tablolarına da göz atabilirsiniz.

-> Sorulması gereken bazı sorular:

İşletmenin ana gelir kaynakları nelerdir?
Şirket hangi müşterilere kredi veriyor? Bu müşteriler için kredi koşulları nelerdir?
Şirketin ne tür borcu var? Kısa süreli mi uzun vadeli mi?
Faiz oranları yükselirse işletme nasıl etkilenir?

Bu ve diğer sorulara verilecek yanıtlara göre risk unsurları belirlenir ve ilk adım atılmış olur.

Risk unsurlarının ölçülmesi: İkinci adım, riskleri ölçmektir. Doğal olarak riskler belirsizdir ve risk için herhangi bir sayı ortaya koymak asla kesin bir veri olmayacaktır. Fakat analistler, bir şirketin çeşitli risk faktörlerine maruz kalmasını ölçmek için standart sapma ve regresyon yöntemi gibi istatistiksel modelleri kullanırlar. Bu araçlar, veri noktalarınızın ortalamadan ne kadar farklı olduğunu ölçer. Genel kural, standart sapma ne kadar büyükse, nakit akışı ile ilişkili risk de bir o kadar büyük olur.

Riskten korunma kararı verme: Risk kaynaklarını analiz ettikten sonra, bu bilgiler üzerinde nasıl hareket edeceğinize dair bir karar vermelisiniz. Risk olasılığı ile yaşayabilir misiniz? Yoksa bir şekilde riskleri hafifletmeniz veya risklerden tamamen korunmanız mı gerekiyor? Bu karar; şirketin hedefleri, iş ortamı, risk iştahı gibi birçok faktöre dayanmaktadır.

-> Genel olarak, aşağıdaki adımlar göz önünde bulundurularak risk yönetimi yapılır:

Nakit akışı volatilitesinin azaltmak,
Kredileri faiz oranlarına sabitlemek,
İşletme maliyetlerini yönetmek,
Ödeme koşullarını yönetmek,
Sıkı faturalandırma uygulamak,
Kredi kontrol prosedürlerini hayata geçirmek,
Kredi şartlarını kötüye kullanan müşterilere veda etmek,
Emtia fiyatına maruz kalmanın şirketi nasıl etkilediğini anlamak,
Doğru kişilere doğru işleri vererek sahtekarlık riskini azaltmak.

Finansal Risk Yönetimini Kim Yapar?

Küçük bir işletmede, işletme sahibi ve üst düzey yöneticiler risk yönetiminden sorumludur. Yalnızca işletme, şirket adına riski yönetmek ve eylem için önerilerde bulunmak üzere özel bir Finansal Risk Yöneticisi ile çalışmak isteyebilir.

Küresel Risk Profesyonelleri Birliği ( Global Association of Risk Professionals / GARP) küresel olarak Finansal Risk Yönetimi profesyonelleri için ilk akreditasyon olarak kabul edilmektedir. FRM sertifikası almak için adayların iki yıllık iş tecrübesine sahip olması ve piyasa riski, kredi riski, operasyonel risk ve yatırım yönetimi konularında sağlam bir sınavı geçmesi gerekir.

Sonuç

Her firmanın yatırımı bir dereceye kadar finansal risk içerir. Aslında bakılırsa gelir ve kar, riskten ayrı düşünülemez. Ancak finansal risklerin anlaşılması, yatırımcıların çeşitli yatırım yaklaşımlarıyla daha iyi fırsatlar yakalayarak seçim yapmalarında yardımcı olabilir.

Kaynaklar:

https://smallbusiness.chron.com/financial-risk-management-43326.html
https://www.techfunnel.com/fintech/financial-risk-management-guide