FOREX NEDİR?
Forex (FX), bir ülkenin para biriminin diğer ülkelerin para birimine karşı değer kazanıp kaybetmesiyle işlem yapılmasını sağlayan finansal piyasalardır diyebiliriz. Forex kelimesi "Foreign Exchange"in kısaltmasından oluşur.
Döviz, genellikle ticaret veya turizm açısından çeşitli nedenlerle bir para birimini başka bir para birimine dönüştürme işlemidir. Uluslararası Ödemeler Bankası'nın (Bank for International Settlements) son üç yıllık raporuna göre, günlük forex işlem hacmi ortalama 5,1 trilyon doların üzerinde gerçekleşmiştir.
Dünya çapında forex piyasaları en büyük ve en likit varlık piyasaları olma eğilimindedir. Para birimleri birbirlerine karşı parite olarak işlem görür (USDTRY gibi). Yatırımcılar, uluslararası para ve faiz riskine karşı korunmak, jeopolitik olaylarla ilgili spekülasyonlar yaratmak ve portföylerini çeşitlendirmek gibi birçok nedenle Forex işlemleri yapıyor.
FOREX PİYASASI
Forex (FX), çeşitli ulusal paraların işlem gördüğü pazardır. Forex, her gün trilyonlarca dolar el değiştirerek dünyanın en büyük, en likit piyasasıdır diyebiliriz. Merkezi değildir; bunun yerine bankaların, brokerlerin, kurumların ve bireysel yatırımcıların elektronik bir ağından oluşur (çoğunlukla aracılar veya bankalar yoluyla alım satım yapılır).
Döviz piyasası, para birimlerinin işlem gördüğü yerdir. Para birimleri dünyanın farkına varılsa da olmasa da birçok insan için önemlidir. Çünkü dış ticaret yapmak için para birimlerinin değişmesi gerekir. ABD’de yaşıyorsanız ve Fransa’dan peynir satın almak istiyorsanız Fransızlara peynir için Euro (EUR) ödemek zorundasınız. Bu durum turizmde de geçerli. Örneğin, Mısır'a gittiğinizi varsayalım ve piramitleri görmek için ödeme yapmak istiyor olun. Elinizdeki Türk lirasını kabul etmeyeceklerdir çünkü Mısır'ın yerel para birimi TL değil. Bu nedenle, turistler o anki döviz kuru üzerinden ellerindeki parayı gittikleri ülkenin yerel para birimiyle değiştirmek zorundadır.
Bu uluslararası pazarın benzersiz bir yönü, döviz için merkezi bir piyasanın bulunmamasıdır. Aksine, döviz ticareti elektronik olarak tezgah üstü (OTC) gerçekleştirilir. Bu, tüm işlemlerin tek bir merkezi döviz yerine dünya çapındaki yatırımcılar arasındaki bilgisayar ağları aracılığıyla gerçekleştiği anlamına gelir. Piyasa, günde 24 saat, haftada beş gün açıktır ve para birimleri neredeyse dünya genelinde her zaman diliminde ve Londra, New York, Tokyo, Zürih, Frankfurt, Hong Kong, Singapur, Paris ve Sidney'in başlıca finans merkezlerinde işlem görmektedir. Yani, ABD'deki işlem günü sona erdiğinde, forex piyasası Tokyo ve Hong Kong'da yeniden başlar. Bu nedenle forex piyasası günün herhangi bir saatinde oldukça hareketli olabilir çünkü fiyat teklifleri günün 24 saati değişim gösterir.
Asırları geride bırakan borsalardan farklı olarak, bugün anladığımız gibi forex piyasası gerçekten yeni bir pazardır. 1971'de Bretton Woods'taki anlaşma sonrasında, bazı para birimlerinin birbirine karşı serbestçe değişimine izin verildi.
Ticari bankalar ve yatırım bankaları forex piyasalarındaki alım satım işlemlerinin çoğunu müşterileri adına yürütürler. Ancak profesyonel ve bireysel yatırımcılar için bir para birimini diğerine karşı alım satım işlemine tabi tutmada yapılabilecek birçok spekülasyon fırsatı bulunuyor.
Döviz kurlarında görülen küçük değişiklikler önemli bir şey gibi görünmeyebilir. Fakat daha büyük ölçekte düşünmek gerek. Mesela büyük bir uluslararası şirketin yurtdışındaki çalışanlarına ödeme yapması gerektiğini düşünelim. Pazartesi günü 5,8 TL olan doların salı günü 5,7 TL olduğunu varsayalım. Şimdi ödeme işlemi yapacağınız zamana bağlı olarak hangi gün daha az maliyetle paranızı takas edebileceğinize bir bakın. İki gün arasındaki fark çok az gibi görünse de büyük alım/satım işlemlerinde bu küçük görünen fark aslında çok büyüktür. Böyle bir durumda bir işletme sahibi olarak (hatta bir turist olarak), döviz kuru sizin için daha uygun olana kadar paranızı elinizde tutmak isteyebilirsiniz.
Tıpkı hisse senetlerinde olduğu gibi, döviz kurlarındaki hareketlenmelerin yönüne göre forex işlemi yapabilirsiniz. Eğer bir para biriminin değerinin artacağını düşünüyorsanız satın alabilirsiniz. Eğer azalacağını düşünüyorsanız da elinizdekileri satabilirsiniz. Bu kadar büyük bir pazarda, satış yaparken bir alıcı bulmak ve satın alırken bir alıcı bulmak diğer pazarlarda olduğundan çok daha kolaydır. Belki de Çin'in ülkesine daha fazla yabancı işletme çekmek için para birimine devalüasyon yaptığını duymuşsunuzdur. Bu eğilimin devam edeceğini düşünüyorsanız, Çin para birimini başka bir para birimine satarak, örneğin USD, bir forex ticareti yapabilirsiniz. Çin para birimi ABD dolarına karşı ne kadar değer kaybederse karınız o kadar artar. Satış pozisyonunuz açıkken Çin para birimi değerinde artarsa, kayıplarınız artar ve işlemden çıkmak istersiniz.
Tüm forex işlemlerinde iki para birimi vardır, çünkü bir para biriminin değeri üzerine bahis oynuyorsunuz. Dünyanın en çok işlem gören döviz çifti olan EURUSD'yi düşünün. Herhangi bir platformda parite için belirtilen bir fiyat gördüğünüzde, bu fiyat 1 euronun USD cinsinden değeridir. Her zaman iki fiyat görürsünüz; biri alış fiyatı, diğeri ise satış fiyatıdır.
Diyelim ki Euro, ABD Doları karşısında değer kazanacak. Bu durumda pariteniz EURUSD. Euronun artacağını düşünüyorsanız EURUSD alırsınız. Euronun USD karşısında değer kaybedeceğini düşünüyorsanız EURUSD satarsınız.
Forex ticareti yaparken, ikinci para birimini almak veya satmak için çiftin ilk para birimini etkin bir şekilde ödünç alıyorsunuz. Forex piyasasının günde 5 trilyon USD değerinde işlem hacmine sahip olduğunu düşünürsek likidite o kadar derindir ki likidite sağlayıcıları kaldıraçla işlem yapmanıza izin veriyor. Kaldıraç ile işlem yapmak için, işlem büyüklüğünüz için gereken marjı bir kenara ayırmanız yeterlidir. Örneğin, 200: 1 kaldıraçla işlem yapıyorsanız, piyasada 2.000 sterlinlik işlem yapabilir, ancak işlem hesabınızda sadece 10 sterlinlik bir marj bırakabilirsiniz. Bu, sermaye yatırımınızı düşük tutarken size daha fazla risk sunar. Fakat kaldıraç işlemi kâr potansiyelinizi artırırken sizi zarara da sokabilir. Forex'te yeniyken, piyasada kendinizi rahat hissedene kadar düşük kaldıraç oranlarıyla başlayıp küçük işlemler yapmanız sizin için daha doğru olacaktır.
Kaynaklar:
fxcm.com
investopedia.com