MERKEZİ OLMAYAN UYGULAMALAR (DApp) NEDİR? YENİ BAŞLAYANLAR İÇİN DApp REHBERİ

Bilindiği üzere Bitcoin'in ortaya çıkışı, ödeme endüstrisinde devrim yarattı. Bitcoin'in temelini oluşturan teknoloji olan blockchain ise, sadece bir eşler arası (P2P) ödeme sisteminden çok daha fazla potansiyele sahipti. Ethereum, blockchain teknolojisinin potansiyelini keşfeden ilk teknoloji olarak karşımıza çıktı ve merkezi olmayan uygulamaların tabanını oluşturarak, Ethereum ekosisteminin gelişmesine katkı sağladı.

Bu yazımızda merkezi olmayan uygulamaların (dApp) ne olduğunu ve nasıl çalıştığını ele alacağız.

DApp nedir?

Merkezi olmayan uygulamaların kısaltması olan dApp, herhangi bir yazılım uygulamasına benzer; ancak merkezi bir sunucu yerine blok zinciri veya P2P (eşten eşe) ağlarında çalışır. P2P olacak şekilde çalışan uygulamaların tümü dApp olarak adlandırılır. DApp aşağıdaki gibi özelliklere sahiptir:

➔ Açık kaynak kodlu ve aracıya ihtiyaç duymadan kendi başına çalışır. Tek bir merkeze bağlı değildir, bu da onu sansüre karşı dirençli yapar.
➔ Veriler ve kayıtlar herkesin gözden geçirmesi için şeffaf tutulur. Blockchain tabanlı akıllı sözleşmelerden yapıldıklarından, kripto para birimleri Dapp’ın temel işlevlerine kolayca entegre edilebilir.
➔ Tüm veriler ağda yedeklenir ve saklanır. Ağı güvenli hale getirmek için bir şifreleme token’ı kullanılır.

Facebook vs. DApp

Örneğin Facebook, merkezi bir sunucu modelinde çalışan standart bir web uygulamasıdır. Facebook'un verileri tekil yetkililer tarafından kontrol edilir ve
buna göre değiştirilebilir veya manipüle edilebilir. Hepimiz Facebook kullanıcısı olsak da, arka yüz (backend) hala tek bir varlık tarafından kontrol edilmektedir.

DApp’ler ise bunun aksine, doğası gereği dağıtılır ve bilgileri değiştirmek veya kontrol etmek için ağ kullanıcılarının katılımını gerektirir. Konsensüs mekanizmasından geçtikten sonra ağdaki verileri veya bilgileri hiç kimsenin değiştirme yetkisi yoktur. Cardano, EOSIO, DFINITY, Zilliqa, TRON gibi ekosistemler, bu merkezi olmayan uygulamalara örnektir.

Açık kaynak

DApp’ler merkezi olmayan ve açık kaynaklı uygulamalardır. Kontrolü tek elde tutmak yerine, platformlar tüm ağ katılımcılarının olayları takip etmesine izin verir. DApp’lerin ağındaki herhangi bir değişiklik, fikir birliği ile kararlaştırılır. Fakat açık kaynaklı olmasının bir sonucu olarak, siber saldırılara karşı da açık olabilirler.

Merkezi Olmayan Konsensüs

Blockchain teknolojisinden önce işlemler, onları izleyen ve doğrulayan merkezi bir otorite aracılığıyla yürütülürdü. DApp’ler ise bir P2P modelinde çalışır. Bu ağlar üzerindeki tüm işlemler, merkezi olmayan bir konsensüs mekanizması aracılığıyla işlenir.

Düğüm operatörlerinin çoğunluğu bir işlemi onaylar onaylamaz, ağ üzerinden geçer. Bu operatörler, uygulamaların kendi token’larıyla ödüllendirilir.

Düğümler Birbirinden Bağımsız

DApp platformlarında çalışan tüm düğümler birbirinden bağımsızdır. Bu düğümlerden biri başarısız olursa, diğer düğümler etkilenmeden kalır ve ağı çalıştırmaya devam eder.

Sonuç

Verileri merkezi olmayan bir şekilde saklama yeteneği, gerçekten devrim yaratan bir yöntemdir. Ethereum sayesinde ise, dApp'ler için arka yüze güç sağlamak amacıyla akıllı sözleşmeler dağıtmak mümkün hale gelmiştir. Çok sayıda hizmet sunan binlerce DApp olsa da, alan halen gelişim aşamasındadır. Daha fazla dApp geliştirildikçe; internetin daha adil, daha özgür ve erişilebilir dünyasına yaklaşılacağı düşünülmektedir.

Kaynak

https://wmaraci.com/nedir/backend

https://btcmanager.com/dapps-brief-guide-ethereum-dapps/

https://www.icrypex.com/tr/yardim-destek/dapp-nedir

https://tr.investing.com/news/cryptocurrency-news/dapps-nedir-2036871